Μία προαναγγελθείσα πρόκληση

του Σταύρου Λυγερού από τη σημερινή "Καθημερινή"
Οι έρευνες του Πίρι Ρέις επιβεβαιώνουν ότι η Τουρκία επιχειρεί συστηματικά να δημιουργήσει τετελεσμένο στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ της Ρόδου και της Κύπρου. Για την ακρίβεια, επιχειρεί αφενός να επιβάλει πολιτικοστρατιωτικό έλεγχο και αφετέρου να οικειοποιηθεί τα πιθανολογούμενα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Στο μεγαλύτερο μέρος της, η εν λόγω περιοχή αποτελεί δυνάμει ελληνική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), λόγω της γεωγραφικής θέσης του Καστελόριζου. Σύμφωνα με τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας,
που έχει επικυρωθεί από 160 χώρες και αποτελεί διεθνές δίκαιο, τα κατοικημένα νησιά έχουν ΑΟΖ. Και αυτή ορίζεται με τον ίδιο τρόπο που ορίζεται η ΑΟΖ των ηπειρωτικών περιοχών (άρθρο 121 παρ. 2), δηλαδή με τον κανόνα της μέσης γραμμής.
Η Αγκυρα ισχυρίζεται αυθαιρέτως ότι τα νησιά δεν έχουν δική τους υφαλοκρηπίδα, επικαλούμενη γεωλογικά επιχειρήματα. Γι’ αυτό αποφεύγει να μιλάει για ΑΟΖ, επιμένοντας να μιλάει για υφαλοκρηπίδα. Ούτε όμως και η Αθήνα μιλούσε για μία έννοια του διεθνούς δικαίου που ενισχύει αποφασιστικά τις ελληνικές θέσεις. Την απέφευγε λόγω της απειλής του τότε υπουργού Εξωτερικών Αμπντουλάχ Γκιουλ ότι εάν η Ελλάδα θέσει θέμα ΑΟΖ θα διακοπούν οι διερευνητικές επαφές και θα προκληθεί κρίση. Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών πρωτομίλησε για ΑΟΖ τις προηγούμενες ημέρες.
Το έργο που παίζει αυτή την περίοδο η Αγκυρα στην ανατολική Μεσόγειο το έχουμε ξαναδεί. Στις 13 Νοεμβρίου 2008 είχε στείλει στην ίδια περιοχή για γεωλογικές έρευνες ειδικό νορβηγικό σκάφος με τη συνοδεία τουρκικής φρεγάτας. Ας σημειωθεί, ότι το ίδιο νορβηγικό σκάφος, συνοδευόμενο από τουρκικό πολεμικό, είχε το 2007 πραγματοποιήσει έρευνες στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Αξίζει να υπογραμμισθεί ότι ένα μήνα πριν από αυτό το επεισόδιο (Οκτώβριος 2008) ο Τούρκος αρχηγός ΓΕΝ Μετίν Ατάτς είχε προβεί σε μία δήλωση-προειδοποίηση: «Εκτιμώ ότι η Ανατολική Μεσόγειος θα καταστεί εστία προστριβών και συγκρούσεων, επειδή προσεχώς θα αποκτήσει σπουδαιότητα. Λόγω των πετρελαίων που διαθέτει θα μετατραπεί σε έναν δεύτερο Κόλπο. Η Τουρκία πρέπει να επαγρυπνεί και να αντιδράσει».
Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι η τουρκική κυβέρνηση είχε από πέρυσι ανακοινώσει τη διεξαγωγή των γεωλογικών ερευνών, που αυτές τις ημέρες πραγματοποιεί το Πίρι Ρέις. Εχοντας ουσιαστικά αποτύχει να ακυρώσει την κυπριακή ΑΟΖ, η Αγκυρα προσπαθεί τον τελευταίο καιρό να ακυρώσει εκ των προτέρων την ανακήρυξη ελληνικής ΑΟΖ στην ανατολική Μεσόγειο.
Υπενθυμίζουμε ότι από τη δεκαετία του 1970 η Αγκυρα χρησιμοποιεί τη διεξαγωγή ερευνών στην δυνάμει ελληνική ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου, είτε ως μηχανισμό πρόκλησης κρίσης είτε ως μία δοκιμασμένη μέθοδο για να αποτρέψει την Αθήνα από την άσκηση νομίμων δικαιωμάτων της, τα οποία η τουρκική πλευρά αμφισβητεί. Προς το παρόν, η Αθήνα αντιδρά μάλλον υποτονικά. Η ανάγκη να μην παρασυρθεί σε μία κρίση δεν σημαίνει ανοχή τετελεσμένων.