Eλληνο-τουρκική συνεκμετάλλευση των υδρογονανθράκων του Αιγαίου επιθυμούν οι ΗΠΑ

Σε ωμή παρέμβαση στα εσωτερικά της χώρας προχώρησε ο ειδικός απεσταλμένος του State Department για την ενέργεια στην Ευρασία, Richard Morningstar. Σε συνέντευξή του στη Καθημερινή, o Aμερικανός αξιωματούχος προκρίνει εμπορική συμφωνία Ελλάδας – Τουρκίας για συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου που βρίσκονται στο Αιγαίο, ακόμη και αν προηγουμένως δεν έχουν επιλύσει τις μεταξύ τους διαφορές ενώ χαρακτηρίζει το Αιγαίο «αμφισβητούμενη περιοχή». Πρόκειται για τις πρώτες επίσημες δηλώσεις αξιωματούχου των ΗΠΑ μετά την απόφαση σύστασης ελληνικού δημόσιου φορέα για την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων αλλά και τη δημοσίευση της προκήρυξης διεθνούς διαγωνισμού από την ΤRAO (Turkiye Petrolleri Anonim Ortakligi) για την πραγματοποίηση τρισδιάστατων σεισμικών ερευνών (3D seismics) σε θαλάσσια περιοχή 1.100 τετραγωνικών χιλιομέτρων, μεγάλο μέρος της οποίας καλύπτει την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) Καστελόριζου.
Εμπειρος διπλωμάτης και βαθύς γνώστης των ζητημάτων της ενέργειας με τα οποία ασχολείται εδώ και δεκαετίες, ο Richard Morningstar έχει διατελέσει σύμβουλος του προέδρου Clinton, πρέσβης στην Ε.Ε., επικεφαλής της αμερικανικής ενεργειακής διπλωματίας στη Κασπία προωθώντας τον αγωγό Μπακού-Τιφλίδα-Τσειχάν ενώ με τη σημερινή του ιδιότητα εκπροσώπησε τις ΗΠΑ στην τελετή υπογραφής της συμφωνίας για τον αγωγό Nabucco.
Πώς αποτιμάτε την άσκηση από την Ελλάδα του δικαιώματος, που απορρέει από το διεθνές δίκαιο, να προχωρήσει σε έρευνες και εξόρυξη πετρελαίου και αερίου στο Αιγαίο;
Ξέρετε, αυτά τα θέματα των θαλάσσιων συνόρων είναι δύσκολα και όχι μόνο στο Αιγαίο. Είναι δύσκολα στην Κασπία, αλλά και στην Αρκτική, όπου χρειάστηκε να περάσουν 40 χρόνια έως ότου η Νορβηγία και η Ρωσία τα διευθετήσουν, κάτι που έκαναν μόλις φέτος. Προφανώς υφίστανται ζητήματα, για τα οποία δεν γνωρίζω λεπτομέρειες ώστε να πω κάτι για τη μία ή την άλλη πλευρά. Αλλά θα ήλπιζα,
εάν υπάρχουν φυσικές πηγές ενέργειας στο Αιγαίο ή σε οποιαδήποτε άλλη αμφισβητούμενη περιοχή, αυτές να βοηθήσουν στην επίλυση των ζητήματος των συνόρων. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να γίνει αυτό. Ο πρώτος είναι να υπάρξει, επιτέλους, συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για τα σύνορα. Αν αυτό δεν είναι δυνατόν, υπήρξαν περιπτώσεις όπου χώρες κατέληξαν σε «εμπορικές διευθετήσεις» και άφησαν το θέμα της οριοθέτησης των συνόρων για το μέλλον. Μπορώ να φανταστώ μια περίπτωση, στο Αιγαίο ή σε κάποια άλλη αμφισβητούμενη περιοχή, όπου το οικονομικό όφελος είναι και για τις δύο χώρες τόσο μεγάλο που τις συμφέρει να καταλήξουν σε μια επιχειρηματική λύση, ακόμη και εάν δεν συμφωνούν στα συγκεκριμένα σύνορα. Σίγουρα δεν θα ενθάρρυνα μονομερείς κινήσεις από καμία χώρα, αλλά θα ενθάρρυνα να βρεθεί λύση στα όποια ζητήματα υπάρχουν, υπογραμμίζοντας και πάλι ότι δεν γνωρίζω πλήρως τα ζητήματα του Αιγαίου.
Θα ήθελα να μιλήσουμε για το δικαίωμα της Ελλάδας να ανακηρύξει τη δική της ΑΟΖ, αλλά προηγουμένως να ρωτήσω κατά πόσον θα ενισχυθεί η ελληνική θέση αν οι ΗΠΑ επικυρώσουν το Δίκαιο της Θάλασσας, με δεδομένη την ιδιαίτερη σχέση που έχουν με όλες τις χώρες της περιοχής.
Σίγουρα δεν θα ήταν κακό. Αλλά, πέρα από το τι θα κάνουν οι ΗΠΑ, που δεν το ξέρω, πολλές χώρες το έχουν επικυρώσει, αλλά παραμένουν ερωτήματα σχετικά με τις νομικές συνέπειες της ΑΟΖ, όπως για παράδειγμα εάν μια χώρα μπορεί να αποκλείσει από την ΑΟΖ έναν υποθαλάσσιο αγωγό. Δεν είμαι ειδήμων. Σε μερικές περιπτώσεις η οριοθέτηση της ΑΟΖ υπήρξε υποβοηθητική. Επέτρεψε σε χώρες να εξετάσουν και ζητήματα περιβαλλοντικού χαρακτήρα, αλλά πόσο δεσμευτική είναι και άλλα θέματα νομικής φύσης μένουν να επιλυθούν.
Πάντως, η Ελλάδα θα είχε το δικαίωμα να ανακηρύξει τη δική της ΑΟΖ.
Φυσικά, από τη στιγμή που είναι μέρος της συνθήκης.
Πώς βλέπουν οι ΗΠΑ τον αγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολης;
Είναι ένα έργο που συζητείται εδώ και πολλά χρόνια, από την εποχή που ήμουν στην κυβέρνηση την πρώτη φορά, τη δεκαετία του ’90. Γνωρίζω ότι είναι προτεραιότητα για την Ελλάδα. Υπάρχουν ερωτηματικά σε ό, τι αφορά τη Βουλγαρία, ιδιαίτερα τις τελευταίες εβδομάδες. Μια αμερικανική εταιρεία ενδιαφέρεται πολύ για το έργο. Μένει να φανεί εάν θα υπάρχει αρκετή ζήτηση και για τον Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολης και για τον Μπακού – Τσεϊχάν. Αυτό πρέπει να αποσαφηνισθεί. Οπως και το τι θα γίνει με τον Βόσπορο, καθώς η Τουρκία εγείρει θέμα μεγάλου αριθμού τάνκερ που περνούν από τα Στενά. Σίγουρα δεν έχουμε αρνητικά αισθήματα για το έργο. Ισως δουλέψει.
Ο ένας αγωγός αποκλείει τον άλλο;
Είναι δύσκολο να το πει κανείς σε αυτήν τη φάση. Εξαρτάται από τη χωρητικότητα του Βοσπόρου, αλλά και την ποσότητα πετρελαίου που θα προκύψει από την Ανατολική Κασπία.
Πόσο σημαντικός είναι για την Ελλάδα ο αγωγός TGI (Αζερμπαϊτζάν-Τουρκία-Ελλάδα-Ιταλία), και υπάρχει αρκετό αέριο στο Αζερμπαϊτζάν;
Θα δώσει στην Ελλάδα μεγαλύτερη πρόσβαση σε αέριο και θα διαφοροποιήσει τις πηγές τροφοδοσίας της. Οι εταίροι του TGI εργάζονται σκληρά για να τον καταστήσουν ένα πιο ευρωπαϊκό έργο. Η ΔΕΠΑ κινείται προς αυτή την κατεύθυνση, δίνοντας έμφαση στην ανάγκη να υπάρχουν διασυνδέσεις προς άλλες βαλκανικές χώρες, εξέλιξη που θα προσδώσει στον αγωγό στρατηγική σημασία.
Σε ό,τι αφορά την ποσότητα του αερίου στο Αζερμπαϊτζάν, υπάρχουν ερωτήματα, αλλά το πιθανότερο είναι πως υπάρχει αρκετό για τον TGI, το ερώτημα είναι αν υπάρχει και για τον Ναμπούκο. Γίνονται έρευνες στο Αζερμπαϊτζάν, ενώ υπάρχουν πιθανότητες για αέριο από Τουρκμενιστάν, Ιράκ, κ.α.
Πώς βλέπουν οι ΗΠΑ τη συμμετοχή της Ελλάδας στον South Stream;

Είναι ένα θέμα που αφορά την Γκάζπρομ και τις αρμόδιες ελληνικές οντότητες. Εχουμε δηλώσει επανειλημμένα ότι δεν είμαστε αντίθετοι με τον South Stream. Υπάρχουν κάποια ερωτήματα όπως υπάρχουν για όλους τους αγωγούς και αφορούν το κόστος, την τοποθεσία του αερίου, κ.λπ. Υπάρχουν ζητήματα ελέγχου και πολιτικής που προκύπτουν σε κάθε έργο.
Κατανοείτε γιατί η Ελλάδα αισθάνεται ότι τη συμφέρει η συμμετοχή σε έναν τέτοιο αγωγό;
Από μια περιορισμένη προσέγγιση (micro standpoint) μπορώ να καταλάβω γιατί κάποιοι στην Ελλάδα νομίζουν ότι συμφέρει. Ας το αφήσω εκεί.
Στη φωτογραφία, ο Richard Morningstar με τον υπουργό Ενέργειας και Φυσικών Πόρων της Τουρκίας Taner Yildiz.
http://www.strategyreport.gr