Το μυστικό της μακροζωίας

Στα 108 της χρόνια, η Ελεν Φέιθ Κιν Ράιτσερτ εξακολουθεί να αποφεύγει τα λαχανικά, το πρωινό ξύπνημα και οτιδήποτε έχει να κάνει με έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Αντίθετα, λατρεύει τα χάμπουργκερ, τη σοκολάτα, τα κοκτέιλ και τη νυχτερινή ζωή στη Νέα Υόρκη. Επιπλέον είναι φανατική καπνίστρια. Παρά το εγκεφαλικό που υπέστη πριν...
από πέντε χρόνια, η σκέψη της είναι διαυγής και η μνήμη της καλύτερη από της 37χρονης Φιλιππινέζας που την προσέχει. Όταν το 1985 έχασε τον άντρα της αποφάσισε να γυρίσει τον κόσμο. Στην ηλικία των 84 ετών ταξίδεψε στην Ιρλανδία, στην Ισπανία, στην Ιταλία, στην Τουρκία, στην Αίγυπτο, στην Κίνα, στην Ιαπωνία και στην Αυστραλία.

    Σήμερα η «Χαρούμενη», όπως την αποκαλούσε η οικογένειά της από τότε που ήταν μικρή, κινείται μόνο στο Μανχάταν. Πρόσφατα πήγε στον κινηματογράφο για να δει την ταινία «Iron Man 2». Στην ίδια αίθουσα είχε παρακολουθήσει το 1918 την ταινία «Σαμψών και Δαλιδά». Πολλές φορές επισκέπτεται τα μικρότερα αδέλφια της: τον Ιρβινγκ που είναι 104 χρόνων και τον Πίτερ που πρόσφατα έκλεισε έναν αιώνα ζωής. Η μοναδική απώλεια μέχρι σήμερα είναι η Λι που άφησε την τελευταία της πνοή στην ηλικία των 102 ετών.

    Η περίπτωση αυτών των τεσσάρων υπεραιωνόβιων αδελφών, μοναδική στα χρονικά, τράβηξε σαν μαγνήτης το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας. Ερευνητές από τη Νέα Υόρκη και τη Βοστόνη πήραν δείγματα αίματος και υπέβαλαν εκατοντάδες ερωτήσεις στην Ελεν, Ιρβινγκ και τον Πίτερ. Σκοπός της μελέτης τους είναι να ξεκλειδώσουν ένα μυστικό που απασχολεί όλο και περισσότερο τις σημερινές κοινωνίες: Πώς καταφέρνουν κάποιοι τυχεροί να φτάνουν και να ξεπερνούν τα 100 χρόνια ζωής και συγχρόνως να παραμένουν τόσο υγιείς και δραστήριοι; Και πώς μπορεί αυτοί οι άνθρωποι να αποτελούν μικρότερο βάρος για το σύστημα υγείας από τους κανονικούς θνητούς;

    Οι ειδικοί έχουν υπολογίσει ότι το προσδόκιμο ζωής στον ανεπτυγμένο κόσμο έχει αυξηθεί τα τελευταία 170 χρόνια κατά έναν μέσο όρο τριών μηνών το χρόνο. Το ερώτημα που τίθεται λοιπόν είναι πώς μπορεί να προστατευτεί η τρίτη ηλικία από ασθένειες όπως η αρτηριοσκλήρωση, ο διαβήτης, ο καρκίνος και το αλτσχάιμερ. Η ομάδα των ερευνητών που «ανέκρινε» την Ελεν Φέιθ Κιν Ράιτσερτ και πολλούς άλλους υπεραιωνόβιους για τις συνθήκες και τον τρόπο ζωής τους, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη συνταγή. Η αποχή από το κάπνισμα και το αλκοόλ, η φυσική άσκηση, η ισορροπημένη διατροφή φαίνεται ότι αφορούν μόνο στους κοινούς θνητούς. «Οι υπεραιωνόβιοι είναι μια ξεχωριστή τάξη», επισημαίνει ο επικεφαλής της ομάδας Νιρ Μπαρτζιλάι. «Αυτοί οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί, πιο αργοί. Πεθαίνουν από τις ίδιες ασθένειες που πεθαίνουμε κι εμείς αλλά τριάντα χρόνια αργότερα και συνήθως σε μικρό χρονικό διάστημα από τη στιγμή που θα εμφανίσουν τα πρώτα συμπτώματα».

    Οι ερευνητές κατάφεραν, πάντως, να εντοπίσουν μερικά κοινά σημεία σε αυτούς τους ανθρώπους: «Πολλοί από αυτούς - δηλώνει στο περιοδικό Ser Spiegel ο Μπαρτζιλάι - είχαν έναν μοναδικό σύντροφο στη ζωή τους». Η μονογαμία ως κλειδί της μακροζωίας, δεν φαίνεται να πείθει ιδιαίτερα τους επιστήμονες. Από τις μελέτες τους σε ένα δείγμα 2.600 υπερήλικων, διαπίστωσαν, όμως, ότι η εξωστρέφεια, η κοινωνικότητα σε ένα σταθερό κοινωνικό περιβάλλον διαδραματίζουν πρωτεύοντα ρόλο. Εξίσου σημαντικοί παράγοντες είναι η αισιοδοξία και το θετικό πνεύμα.

    Μια εξήγηση βρίσκεται ασφαλώς και στα γονίδια. Πριν από μερικές εβδομάδες, το έγκυρο επιστημονικό περιοδικό Science δημοσίευσε στις σελίδες του την είδηση ότι ερευνητές κατάφεραν να εντοπίσουν 150 παραλλαγές στο γονιδίωμα των υπεραιωνόβιων. Όπως υποστηρίζουν, με αυτή την ανακάλυψη είναι σε θέση να προσδιορίσουν το προσδόκιμο ζωής ενός ατόμου με μια ακρίβεια της τάξης του 77%. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, οι υπεραιωνόβιοι έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν ασθένειες που συνδέονται με την τρίτη ηλικία όπως διαβήτη και υπέρταση, καθώς τα γονίδιά τους διαθέτουν μηχανισμούς άμυνας απέναντι σε αυτές τις παθήσεις.

    Η ακαδημαϊκή κοινότητα και τα μέσα ενημέρωσης υποδέχθηκαν αυτή τη μελέτη ως ορόσημο στο πεδίο της έρευνας για την μακροζωία. Το επόμενο βήμα για τους ειδικούς είναι να ανακαλύψουν τον τρόπο που προστατεύουν τους υπεραιωνόβιους αυτές οι 150 παραλλαγές που εντοπίστηκαν στα γονίδιά τους. Η κατανόηση αυτού του μηχανισμού θα ανοίξει το δρόμο για πολλές νέες θεραπείες. Και ενδεχομένως για κοινωνίες που θα αποτελούνται ως επί το πλείστον από Μαθουσάλες.
ANA-MPA