Ηλίας Μαυρομιχάλης, ο Νεραϊδογέννητος

Στις 12 Ιανουαρίου του 1822 στο λόφο του Κοκκινόμυλου, βορειοδυτικά των Στύρων, γράφτηκε η δραματική αυτή ιστορία. Πρωταγωνιστής ο Ηλίας Μαυρομιχάλης πρωτότοκος γιός του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη ο επονομαζόμενος Νεραϊδογέννητος λόγω της εξαιρετικής ομορφιάς του. Διακρίθηκε στους πολέμους του Εικοσιένα για τη γενναιότητα, τις στρατηγικές ικανότητες και την ηθική του προσωπικότητα. Γεννήθηκε στη Μάνη το 1795. Συμμετείχε στη προεπαναστατική συνέλευση των οπλαρχηγών στη Λευκάδα. Έλαβε μέρος σε διάφορες μάχες στην Αθήνα, την Τρίπολη, την Εύβοια κ.α. Το 1822 ανέλαβε την αρχηγία της αποστολής για την απελευθέρωση της Εύβοιας. Σκοτώθηκε στα Στύρα Ευβοίας στις 12 Ιανουαρίου του 1822. Το κεφάλι του στάλθηκε στην Κωνσταντινούπολη.
 
Εμφανίστηκε ενεργά στο πολεμικό προσκήνιο της επαναστατημένης Ελλάδας τον Ιανουάριο του 1821 όταν, ως αντιπρόσωπος των Πελοποννησίων, πήρε μέρος σε σύσκεψη οπλαρχηγών...
και φιλικών που συγκροτήθηκε στη Λευκάδα με σκοπό να συζητηθούν οι προετοιμασίες για τον ξεσηκωμό της Ρούμελης. Με την έναρξη του Αγώνα πήρε μέρος στην κατάληψη και την απελευθέρωση της Καλαμάτας (22-23 Μαρτίου 1821) και αναδείχτηκε γρήγορα ένας από τους αξιολογότερους Μανιάτες οπλαρχηγούς.

Αντιλαμβανόμενος έγκαιρα την ορθότητα των απόψεων του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, ως προς τον τρόπο διεξαγωγής του Αγώνα και προικισμένος και ο ίδιος με στρατηγικά προσόντα, τον ακολούθησε στην Αρκαδία. Κατά τις κρίσεις συγχρόνων του ιστορικών, τον χαρακτήριζε «φρόνησις και καρδία γενναία, πατριωτισμός και φιλοτιμία απεριόριστος». Κατευθύνθηκε στην Καρύταινα, όπου συμμετείχε σε πολεμικό συμβούλιο των οπλαρχηγών και στη συνέχεια κινήθηκε προς τη Στεμνίτσα, το Λεοντάρι και το Πάπαρι. Γρήγορα όμως πήρε ειδοποίηση από τον Κολοκοτρώνη και έσπευσε στο στρατόπεδο του Βαλτετσίου.

Μαζί με το θείο του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη τοποθετήθηκαν στον ανατολικό προμαχώνα, στο «Χωματοβούνι». Στη μάχη που ακολούθησε (12-13 Μαΐου), ο Ηλίας αγωνίστηκε ηρωικά και συνέβαλε αποφασιστικά στην Ελληνική νίκη. Πήρε μέρος στη Τριπολιτσά και στη συνέχεια, πήγε με σώμα συμπατριωτών του να ενισχύσει την πολιορκία του Ακροκορίνθου. Έμεινε κατόπιν για λίγο στα στενά της Μεγαρίδας και μετά πέρασε στη Βοιωτία για να βοηθήσει τον Οδυσσέα Ανδρούτσο εναντίον των δυνάμεων των Ομέρ Βρυώνη.

Στα τέλη του Νοεμβρίου του 1821, ο Ηλίας Μαυρομιχάλης διορίστηκε αρχηγός των όπλων της Αττικής και έφθασε στην Αθήνα, όπου έγινε δεκτός με πολλές τιμές. Ως αρχηγός του στρατοπέδου της Κάζας διεξήγαγε τη νικηφόρα μάχη στο Κριεκούκι, εναντίον των σωμάτων του Κιοσέ Μεχμέτ πασά.

Στις 5 Ιανουαρίου 1822 ο Ηλίας Μαυρομιχάλης δέχτηκε πατριωτική έκκληση του Επισκόπου Καρυστίας Νεόφυτου και, έχοντας τη σύμφωνη γνώμη του πατέρα του, μετέβη στην Εύβοια μαζί με τον θείο του Κυριακούλη και τον Ηλία Τσαλαφατίνο, φημισμένο Μανιάτη οπλαρχηγό για να βοηθήσουν τους επαναστατημένους Ευβοείς. Όταν ο Ομέρ Μπέης έμαθε την άφιξη του Ηλία Μαυρομιχάλη στην Εύβοια έστειλε στρατεύματα και κατέλαβαν την στρατηγική θέση των Στύρων. Ο Ηλίας Μαυρομιχάλης με 500 Μανιάτες και ο οπλαρχηγός Βάσσης με άλλους 500 ντόπιους πολεμιστές κινήθηκαν κατά των Τούρκων. Οι κακές καιρικές συνθήκες όμως και η κακή συνεννόηση των δύο οπλαρχηγών έφερε σε τρομερά δύσκολη θέση τον Ηλία Μαυρομιχάλη, ο οποίος αναγκάστηκε με επτά Μανιάτες να οχυρωθεί σ’ έναν άστεγο μύλο, το λεγόμενο Κοκκινόμυλο.

Να πώς περιγράφει ο Φιλήμων την ηρωική αντίσταση των επτά Μανιατών και το ένδοξο τέλος του Ηλία Μαυρομιχάλη:

“Ο Ηλίας…μετά μόνον επτά οπισθοβατών εισέρχεται εντός τινος ανεμομύλου ερειπωμένου και επί του λόφου κειμένου πλησίον των Στύρων. Ονομάζεται ούτος Κοκκινόμυλος. Ενταύθα παρίσταται η τελευταία του δράματος πράξις. Ο Ομέρ-Βελης (δηλ. ο Ομέρ Μπεής) ορμά αθρόος κατά των εγκλείστων, όπως λάβει τούτους αναρπάστους και τούτο μη δυνηθείς πολιορκεί αυτούς πανταχόθεν διά πυκνού στίφους. Η στιγμή επέστη, μετά δίωρον έτι αντίστασιν. Αι πυριτιδοβολαί εξηντλήθησαν. Ο Ηλίας σύρει το ξιφος, ίνα μη συλληφθή αιχμάλωτος. Εξορμά ίνα διασχίση τούς εχθρούς και πίπτει νεκρός. Το ίδιον έδωκαν ηρωϊκόν τέλος και οι ανυποχώρητοι απ’ αυτού Λάκωνες, ενός ή δύο διασωθέντων. Ο Ομέρ Βελής εκέρδισεν ούτω την λαμπροτέραν νίκην..”. Ο Άγγλος Ιστορικός Γκόρντον γράφει: “Οι Τουρκοι αναγνωρίσαντες τον Ηλίαν Μαυρομιχάλην προσπάθησαν να τον συλλάβουν (κατά την έξοδο από τον μύλο) ζωντανόν, αλλ’ ούτος εβύθισε το εγχειρίδιόν του εις το στήθος του και ηυτοκτόνησε”. Και ο επίσης Άγγλος Ιστορικός Άλιζον Φίλλιπς γράφει: “Ο θάνατός του ήτο το πρώτον πλήγμα της Επαναστάσεως κατά το έτος τούτο (1822) και επροξένησε μεγάλην λύπην, διότι προς τη ανδρεία, η οποία ήτο συνήθης παρά τοις αρχηγοίς της Επαναστάσεως, εκοσμείτο (ο Ηλίας Μαυρομιχάλης) υπό αφιλοκερδους φιλοπατρίας, ήτις δεν ήτο τόσον κοινή”.

Όταν μαθεύτηκε ο ηρωικός θάνατος του Ηλία Μαυρομιχάλη στην έδρα της Πελοποννησιακής Γερουσίας (στην Ακροκόρινθο) ο Πρόεδρος αυτής Δημ. Υψηλάντης θέλησε να την ανακοινώσει με τρόπο περιφραστικό στον Πετρόμπεη, ο οποίος ήταν Αντιπρόεδρος της Γερουσίας και ο οποίος, αφού άκουσε με ψυχραιμία το θλιβερό συμβάν, είπε στον Δημήτριο Υψηλάντη: “Μη με λυπάσαι. Έκαμα γιο στρατιώτη, ο οποίος επλήρωσε το χρέος του προς την Πατρίδα!”. Ο Ιστορικός Φιλήμων αναφέρει, ότι ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης έλεγε “πως μόνο ο Ηλίας ηδύνατο να διαφιλονικήση ποτέ τη στρατιωτική ηγεσία της Πελοποννήσου”.

Η γυναίκα του Ηλία Μαυρομιχάλη μαθαίνει το θάνατο του ανδρός της. Ζητάει να της φέρουν την πάλλα (σπαθί) του σκοτωμένου. Την βάζει στην κούνια του νεογέννητου παιδιού της και το νανουρίζει να μεγαλώσει για να εκδικηθή τον πατέρα του.

Αμαδρυάδες

πηγή