Καρφώνονται μόνοι τους: Ιδού οι “κακουχίες” των λαθρομεταναστών

Με τον… σπαραχτικό και δακρύβρεχτο τίτλο «Η Οδύσσεια των προσφύγων σε φωτογραφίες» η «Ελευθερία του Τύπου» επιχειρεί να μας ενημερώσει για το τι συναντούν όσοι υποστηρίζουν ότι είναι πρόσφυγες.

Διαβάζουμε χαρακτηριστικά: “Η σύγχρονη Οδύσσεια των προσφύγων μέσα από το «μάτι» των φωτογράφων και των μηχανών τους. Η σύγχρονη εκδοχή του νόστου του Οδυσσέα...
αφορά τη μαρτυρική προσφυγική έξοδο, την αναζήτησης μιας άλλης ζωής σε έναν μακρινό, άγνωστο τόπο που συμβολίζει την ευημερία και την ασφάλεια.

Στο πλαίσιο αυτό, η έκθεση του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης «Μια άλλη ζωή: Ανθρώπινες ροές / Άγνωστες Οδύσσειες», ύστερα από δέκα μήνες επιτυχούς πορείας στη Θεσσαλονίκη, μεταφέρθηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών και περιμένει το κοινό ως και τις 19 Ιουλίου, στον Χώρο Α της Πειραιώς 260. Η έκθεση επιχειρεί να φωτίσει και να συνοψίσει γνωστές και άγνωστες, τωρινές και παλαιότερες πτυχές του προσφυγικού-μεταναστευτικού ζητήματος.

Στην έκθεση παρουσιάζονται περισσότερα από 160 έργα 26 φωτογράφων που αποτύπωσαν με το ιδιαίτερο βλέμμα τους τη δραματική ανθρώπινη περιπέτεια που ξεκίνησε στην ταραγμένη γη άλλων χωρών για να μεταφερθεί στην ελληνική επικράτεια.

Όπως σημειώνουν οι επιμελητές της έκθεσης Πηνελόπη Πετσίνη και Ηρακλής Παπαϊωάννου: «Η έκθεση αφηγείται ελλειπτικά ένα βαθύ τραύμα της σύγχρονης ιστορίας», λαμβάνοντας υπόψη διακριτά είδη αναπαράστασης: την επαγγελματική φωτοδημοσιογραφία, που συνιστά τον κύριο κορμό της, τη “δημοσιογραφία των πολιτών” που καταγράφει τις αλληλέγγυες δράσεις, την αυτοαναπαράσταση των ίδιων των προσφύγων όπως διαχέεται στο Διαδίκτυο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης”.

Πολύ μπερδεμένα μας τα λέει ο συντάκτης του κειμένου. Ο Οδυσσέας είχε «νόστο» για την επιστροφή στην πατρώα γη, την Ιθάκη. Αντιθέτως, οι πρόσφυγες φεύγουν από τον τόπο τους για να πάνε κάπου αλλού. Όσο για «τη δραματική ανθρώπινη περιπέτεια» και το «βαθύ τραύμα της σύγχρονης ιστορίας», φαίνονται… ξεκάθαρα στην μοναδική φωτογραφία, η οποία συνοδεύει το κείμενο.

Τρεις μαντράχαλοι ποζάρουν στον φωτογραφικό φακό, με αμφίεση που παραπέμπει σε λουόμενους ευρισκόμενους σε παραλία την θερινή περίοδο, ενώ ένας απ’ αυτούς είναι τόσο… ταλαιπωρημένος ώστε τραβάει και μια σέλφι με την αριστερή γροθιά σφιγμένη, έτσι για να υπάρχει και το στοιχείο της… «ταξικής πάλης».

Αν τέτοιου είδους φωτογραφίες θεωρούν κάποιοι ότι παραπέμπουν σε «δραματική ανθρώπινη περιπέτεια» και «βαθύ τραύμα», τότε οι λέξεις έχουν χάσει την αληθινή ερμηνευτική τους ιδιότητα. Συν τοις άλλοις, αποτελούν και βαθύτατη προσβολή στους αληθινούς πρόσφυγες, οι οποίοι όντως αφήνουν τα πάντα πίσω τους και φεύγουν μακριά από την δίνη του πολέμου που μαστίζει την Πατρίδα τους.

Με δεδομένο, όμως, ότι η αλαζονεία αποτελεί κυρίαρχο χαρακτηριστικό των κάθε είδους «αλληλέγγυων», καθώς και την προσβολή εκ μέρους τους της αληθινής έννοιας του όρου πρόσφυγας (σκεφτείτε την εικόνα των κατατρεγμένων Ελλήνων του 1922 με τους σημερινούς περιχαρείς «σελφάκηδες» και κάντε σύγκριση), η συστηματική παραπληροφόρηση θα συνεχίζει να υφίσταται.

Μια τέτοια φωτογραφία ισούται με χίλιες (και περισσότερες) λέξεις για το επιτήδειο ανακάτεμα προσφύγων και «προσφύγων».

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΣΤΟΡΑΣ