Σαν σήμερα: 1936, Εθνική Επανάσταση και συντριβή του κομμουνισμού στην Ισπανία!

Γράφει ο Γ. Δημητρακόπουλος, Συνταξιούχος Εκπαιδευτικός

Στις 18 Ιουλίου, αρχίζει ο εμφύλιος πόλεμος στην Ισπανία. Πολλοί θεωρούν ότι ο ισπανικός εμφύλιος ήταν η «πρόβα-τζενεράλε» του Β΄ Π.Π., μιας και παρουσιάστηκαν δύο μπλοκ, τα ίδια που αργότερα βρέθηκαν αντιμέτωπα στον Β΄ Π.Π., από την μία μεριά η Αγγλία (η ανάμειξη της οποίας δεν ήταν ιδιαιτέρως ενεργή), η Γαλλία και η ΕΣΣΔ υπέρ των λεγομένων «δημοκρατικών» (που ήταν στην πλειοψηφία τους σταλινικοί…) και από την άλλη, η Γερμανία και η Ιταλία υπέρ των εθνικιστών. Η γερμανική ανάμειξη στον πόλεμο της Ισπανίας, προήλθε ύστερα από γραπτή έκκληση του στρατιωτικού ηγέτου των εθνικιστών, στρατηγού Φρανθίσκο Φράνκο προς τον Χίτλερ, που παρεδόθη από ειδικούς απεσταλμένους, μια εβδομάδα μετά την έναρξη της Εθνικής Επαναστάσεως.

Ας κάνουμε μια σύντομη ιστορική αναδρομή, στα προηγηθέντα του ισπανικού εμφυλίου πολέμου.

Κατά την διάρκεια του Α΄ Π.Π., η ουδετέρα Ισπανία ανέπτυξε πολεμική βιομηχανία –με επίκεντρο την Βαρκελώνη- και με τις εξαγωγές που έκανε γνώρισε μια περίοδο μεγάλης ευημερίας. Όμως, ο πόλεμος τελείωσε και τα εργοστάσια παραγωγής πολεμικού υλικού έπαψαν να προσφέρουν εργασία. Συνεπεία αυτού, ξέσπασε οικονομική κρίση... και ανέβηκε αλματωδώς η ανεργία. Την κρίση επιχείρησαν να εκμεταλλευθούν οι αναρχοκομμουνιστές, οργανωμένοι στην περιβόητη «αναρχοσυνδικαλιστική» C.N.T., οι οποίοι εξαπέλυσαν κλίμα άγριας τρομοκρατίας, κυρίως στην περιοχή της Καταλωνίας. Τα γεγονότα αυτά οδήγησαν στην επιβολή Εθνικού Καθεστώτος, υπό τον στρατηγό Πρίμο ντε Ριβέρα, ο οποίος αποκατέστησε την τάξη και επανέφερε την χώρα στον δρόμο της προόδου και της ευημερίας. Τον Ιανουάριο του 1930, η πορεία της χώρας  προς τα εμπρός διεκόπη με παρέμβαση του (ανοήτου) βασιλέως Αλφόνσου του 13ου, που θέλησε να επαναφέρει τον σάπιο κοινοβουλευτισμό. Έτσι, ο Ριβέρα αναγκάστηκε να παραιτηθεί και να παραδώσει την εξουσία.

Εν συνεχεία, αυτοεξορίστηκε στην Γαλλία και απεβίωσε λίγο καιρό αργότερα. Η νέα κυβέρνηση που διαδέχθηκε τον στρατηγό Ριβέρα, προκήρυξε δημοτικές εκλογές για την 10η Απριλίου 1931. Νικητές των εκλογών αναδείχθησαν οι αριστεροί, που απαίτησαν την άμεση αποχώρηση του βασιλέως από τον θρόνο. Η απαίτησή τους πραγματοποιήθηκε, ο (ανόητος) βασιλεύς –ο οποίος μόνος του υπονόμευσε τον θρόνο του- εγκατέλειψε την χώρα  και στις 14 Απριλίου 1914, η Ισπανία ανακηρύχθηκε «Δημοκρατία».

Ακολούθησαν αδύναμες και βραχύβιες «κεντροαριστερές» κυβερνήσεις συνασπισμού, οι οποίες δεν μπόρεσαν να διαχειριστούν την οικονομική δυσπραγία, την ανεργία, τις απεργίες, την πολιτική αστάθεια, τις αποσχιστικές τάσεις (η Καταλωνία είχε ανακηρυχθεί αυτόνομη, με δικό της κοινοβούλιο και αστυνομία, ενώ αναβρασμός επικρατούσε και στις περιοχές των Βάσκων), την διαρκώς αυξανόμενη πολιτική βία των μαρξιστών και τα άλλα προβλήματα που είχαν παρουσιαστεί. Μέσα σ’ αυτό το χάος, ιδρύθηκε το εθνικό κόμμα «Ισπανική Φάλαγγα», από τον Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα, υιό του τέως Εθνικού Κυβερνήτου της Ισπανίας. Σκοπός της Φάλαγγας, ήταν η εγκαθίδρυση εθνικού καθεστώτος, κατά τα πρότυπα της Γερμανίας και της Ιταλίας, συνταιριάζοντας την εθνική ιδέα με την κοινωνική δικαιοσύνη: «Δεν είμαστε εμείς οι Φαλαγγίτες, πολιτικό κόμμα. Είμαστε τάγμα μαχητικό. Θέμε να φέρουμε νέα κοινωνική δικαιοσύνη. Μιαν οικονομική οργάνωση απάνω από τα ταξικά συμφέροντα. Θέμε να καταργήσουμε τα πολιτικά κόμματα, την καθολική ψηφοφορία, τις εκλογές, τις κοινοβουλευτικές συμμορίες. Θέμε ένα κράτος δυνατό, που να μην είναι μήτε καπιταλιστικό, μήτε μαρξιστικό  – όλοι οι παραγωγοί θα αποτελούν, μέσα στα πλαίσια του Κράτους, μιαν οργανωμένη ολότητα. Καμιά αναρχία στην παραγωγή, καμιά αδικία στην κατανομή του πλούτου. Να δοθεί γης στο χωριάτη. Δικαιοσύνη και ψωμί στον εργάτη. Γράμματα σε όλους. Βλέπετε, θέμε να δημιουργήσουμε μια νέα πατρίδα…» (από διήγηση φαλαγγίτη στον Νίκο Καζαντζάκη, που περιέχεται στο βιβλίο του «Ισπανία»).

Από την άλλη πλευρά, με τις ευλογίες της Μόσχας, οι δυνάμεις της αριστεράς ενώθηκαν σ’ ένα ενιαίο σχήμα, το «Λαϊκό Μέτωπο» κι έτσι εμφανίστηκαν στις πολύ κρίσιμες και μοιραίες για την χώρα εκλογές της 16ης Φεβρουαρίου 1936, στις οποίες απέσπασαν την πλειοψηφία, λαμβάνοντας 4.700.000 ψήφους και εκλέγοντας 267 βουλευτές. Το Κ.Κ. Ισπανίας δεν ήταν η κυρία δύναμη του Μετώπου –είχε εκλέξει μόλις 16 βουλευτές- , αλλά ήταν το δυναμικότερο κομμάτι και μαζί με τους αναρχοκομμουνιστές τράβηξε τους υπολοίπους από την μύτη και εξαπέλυσε κύμα κρατικής τρομοκρατίας κατά των πάσης φύσεως αντικομμουνιστών. Όπως ήταν φυσικό, ο πρώτος στόχος ήταν το κόμμα της Φάλαγγας, το οποίο ετέθη εκτός νόμου, ενώ στις 14 Μαρτίου, συνελήφθη ο Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα και εγκλείστηκε στα κάτεργα της «δημοκρατίας». Την ίδια τύχη έχουν και πολλοί άλλοι αγωνιστές, που δεν πρόλαβαν να κρυφτούν. Μετά την τρομοκρατία κατά της Φάλαγγας, παίρνουν σειρά και οι υπόλοιπες εθνικές δυνάμεις. Στις 12 Ιουλίου, γίνεται μια έντονη συζήτηση στην βουλή. Ο αρχηγός του μοναρχικού κόμματος «Εθνικό Μέτωπο», Χοσέ Κάλβο Σοτέλο, εξαπολύει δριμεία επίθεση στην κυβέρνηση και μια θρασυτάτη κομμουνίστρια ονόματι Ντολόρες Ιμπαρρούρι (η μετέπειτα «Πασιονάρια», εκ του συνθήματος «No pasaran» – «Δεν θα περάσουν», που έριξε κατά την διάρκεια του πολέμου) τον αποκαλεί «φασίστα» και ξερνάει ανοικτές απειλές κατά της ζωής του. Ο Σοτέλο ανταπαντά, πως «από σήμερα δηλώνω ότι είμαι φασίστας». Την ίδια νύχτα, με μια γκανγκστερική επιχείρηση της αστυνομίας, ο βουλευτής συλλαμβάνεται μέσα στο σπίτι του και δολοφονείται κατά την μεταφορά του στο αστυνομικό τμήμα για την «ανάκριση». Είναι ολοφάνερο, πως η χώρα οδηγείται με γοργά βήματα στην κομμουνιστικοποίηση. Στις 17 Ιουλίου, μέσα από τα κάτεργα, ο Χοσέ Αντόνιο στέλνει μήνυμα ξεσηκωμού στις εθνικές δυνάμεις της χώρας: «Εργάτες, αγρότες, διανοούμενοι, στρατιώτες και ναύτες, φρουροί της Πατρίδος μας, πετάξτε την αδιαφορία μπροστά στην εικόνα της καταστροφής της κι ελάτε μαζί μας για μιαν Ισπανία μεγάλη, ενωμένη κι ελεύθερη. Ο Θεός βοηθός». Την επομένη αρχίζει η Επανάσταση…

Σε λίγες ημέρες, οι επαναστατικές δυνάμεις είχαν καταλάβει ένα σημαντικό τμήμα της χώρας, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της χώρας, καθώς και η πρωτεύουσα Μαδρίτη και η Βαρκελώνη παρέμεναν στα χέρια των κομμουνιστών. Εν τω μεταξύ, σύντομα άρχισε η ξένη ανάμειξη. Ο Εβραίος κυβερνήτης της Γαλλίας του «Λαϊκού Μετώπου», Λέων Μπλουμ, απέστειλε για αρχή 30 επανδρωμένα στρατιωτικά αεροσκάφη. Ακολούθως, 6.000 Ιταλοί εθελοντές σπεύδουν στο πλευρό των εθνικών δυνάμεων και ακολουθούν οι Γερμανοί. Ακολουθεί νέα ενίσχυση των κομμουνιστών, με 260 γαλλικά αεροπλάνα, 60 βρετανικά και 72 αμερικανικά. Στα τέλη του Αυγούστου, μετά από συνεννόηση των κομμουνιστών με τον Στάλιν, καταφθάνει στην Μαδρίτη με την ιδιότητα του «πρεσβευτού», ο Μαρσέλ Ισραέλιεβιτς Ρόζενμπεργκ (προφανούς καταγωγής…) και αναλαμβάνει ουσιαστικά την διακυβέρνηση της χώρας, συμμετέχοντας ακόμη και στα υπουργικά συμβούλια, έχοντας στο πλευρό του περίπου 3.000 Σοβιετικούς «στρατιωτικούς συμβούλους», που διηύθυναν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις των «δημοκρατικών» (κομμουνιστών)! Ακολούθησαν, περίπου 2.000 σοβιετικά επανδρωμένα πολεμικά αεροσκάφη, άφθονα άρματα μάχης τύπου Τ26, και πολυάριθμοι πράκτορες της διαβόητης N.K.V.D. (Νι-Κα-Βε-Ντε). Ταυτοχρόνως, η Κομιντέρν (Κομμουνιστική Διεθνής), χρησιμοποιώντας ως «βάση» την Γαλλία (υπό την επίβλεψη του εκεί πρεσβευτού της Ισπανίας, Λουίς Αρακινστάϊν, Εβραίου όπως μαρτυρά το επώνυμό του)  στρατολογεί εθελοντές απ’ όλες τις χώρες του κόσμου, για την Ισπανία (οι επονομαζόμενες «Διεθνείς Ταξιαρχίες»). Η άφιξη των σοβιετικών ενισχύσεων επέφερε ακόμα μεγαλύτερη βοήθεια προς τους μαχόμενους εθνικιστές, από την Γερμανία, την Ιταλία και την «ημιφασιστική» Πορτογαλία του Αντόνιο Σαλαζάρ, με αποστολή τεθωρακισμένων, πολεμικού υλικού και εθελοντών. Οι Ιταλοί εθελοντές έφτασαν τους 50.000, οι Πορτογάλοι τους 20.000 και οι Γερμανοί τους 15.000. Τον Νοέμβριο του 1936, Γερμανία, Ιταλία και Πορτογαλία αναγνώρισαν επισήμως την κυβέρνηση του στρατηγού Φράνκο ως την νόμιμη κυβέρνηση της χώρας.

Από τις πιο αξιομνημόνευτες σελίδες του πολέμου στην Ισπανία, ήταν η εποποιία του κάστρου Αλκαθάρ, στο Τολέδο, που θυμίζει εντονότατα την πολιορκία του Μεσολογγίου. Οι εθνικές δυνάμεις του συνταγματάρχη Χοσέ Μοσκαρντό βρέθηκαν πολιορκημένοι υπό φοβερές συνθήκες (πείνα, ασθένειες κ.τ.λ.) από τις 22 Ιουλίου έως την 28η Σεπτεμβρίου, που κατέφτασε ο στρατηγός Φράνκο κι έλυσε την πολιορκία! Παρόλα αυτά δεν παραδόθηκαν στον εχθρό. Και δεν παραδόθηκαν ούτε όταν οι κόκκινοι απήγαγαν από το Τολέδο τον υιό του συνταγματάρχου, Λουδοβίκο Μοσκαρντό, για να τον αναγκάσουν σε παράδοση του φρουρίου (το άτυχο παιδί δολοφονήθηκε στις 27 Ιουλίου 1936). Λίγο καιρό αργότερα, στις 20 Νοεμβρίου, δολοφονείται από τους «δημοκρατικούς», στο προαύλιο των φυλακών του Αλικάντε, ο δεσμώτης αρχηγός της Φάλαγγας,  Χοσέ Αντόνιο και ακολουθεί η σφαγή 600 εθνικιστών πολιτικών κρατουμένων στις φυλακές της Μαδρίτης.

Αξιοσημείωτες είναι οι λυσσαλέες διώξεις της Εκκλησίας, από τους «δημοκρατικούς». Οι αναρχομαρξιστές δήμευσαν την εκκλησιαστική περιουσία, δολοφόνησαν πολλές χιλιάδες ιερωμένων, έκαψαν ναούς και μοναστήρια, κι έφτασαν στο σημείο να πυροβολούν παρατεταγμένοι σε γραμμή εκτελεστικού αποσπάσματος αγάλματα του Χριστού (είναι γνωστή η φωτογραφία που απεικονίζει την φοβερή αυτή στιγμή…)!

Ένα άλλο σημείο που πρέπει να επισημάνουμε, ήταν η εξαπόλυση καθεστώτος κόκκινης τρομοκρατίας, εις βάρος όλων των μη κομμουνιστών, ακόμα και των άλλων αριστερών συντρόφων τους, με την επίβλεψη και καθοδήγηση της σοβιετικής N.K.V.D. Έτσι, κυρίως εντός του 1937, πολυάριθμοι σοσιαλιστές, τροτσκιστές, αναρχικοί κ.λπ. πλήρωσαν με το αίμα τους την μη πλήρη ταύτισή τους με τον σοβιετικού τύπου κομμουνισμό.

Εν τέλει, ο πόλεμος τελείωσε επισήμως την 1η Απριλίου του 1939, τρεις ημέρες μετά την κατάληψη της Μαδρίτης και εγκαθιδρύθηκε στην Ισπανία Εθνικό Κράτος. Η Ισπανία δεν έλαβε μέρος στον Β΄ Π.Π., ωστόσο απέστειλε συμβολικώς την «Μπλε» (Azul) μεραρχία στο Ανατολικό Μέτωπο, προς αντιμετώπιση του κομμουνισμού.

Μετά τον Πόλεμο, η Ισπανία απομονώθηκε από τους «δημοκράτες» της Δύσεως, αλλά παρ’ όλα αυτά το καθεστώς κατάφερε να διατηρηθεί μέχρι τον θάνατο του Φράνκο, το 1976. Το δυστύχημα, είναι ότι δεν άφησε διάδοχο κατάσταση και αυτό προκάλεσε τεράστια δεινά στην Χώρα.