8 παγίδες του νέου ασφαλιστικού

Σε 8 σημεία SΟS του νέου ασφαλιστικού τοπίου επικεντρώνεται η έκθεση του ΙΝΕ ΓΣΕΕ για το 2010, φθάνοντας στο συμπέρασμα ότι το μέλλον της κοινωνικής ασφάλισης στη χώρα μας διαγράφεται εξαιρετικά δυσοίωνο. Εκτός από την αύξηση στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης (έως και 15 έτη) από το 2011 και τη μείωση των συντάξεων (απο 25% μέχρι 50% για τους νέους που θα συνταξιοδοτηθούν μετά το 2015) με τον νέο τρόπο υπολογισμού τους, το ΙΝΕ ΓΣΕΕ σημειώνει ότι στο νέο ασφαλιστικό σύστημα που επιχειρείται να οικοδομηθεί απο την 1-1-2015 το κράτος δεν συμμετέχει στη χρηματοδότησή του.
1. Οι μητέρες ανηλίκων
Τα νέα όρια ηλικίας αφορούν...
και τις μητέρες ανηλίκων, σε βαθμό που να ανατρέπουν οποιαδήποτε έννοια δημογραφικής πολιτικής. Αντίθετα, οι μητέρες ανηλίκων επιβαρύνονται μέχρι και κατά 15 (ασφαλισμένες στο Δημόσιο και τα ειδικά Ταμεία) ή κατά 10 (ασφαλισμένες στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ) χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι μητέρα ανηλίκου στο Δημόσιο που θεμελιώνει συνταξιοδοτικό δικαίωμα και θα μπορούσε να συνταξιοδοτηθεί από τον Ιανουάριο του 2013, με τις νέες ρυθμίσεις θα μπορεί να συνταξιοδοτηθεί μετά τον Ιανουάριο του 2028. Ανάλογη είναι η μεταχείριση που επιφυλάσσει ο νέος νόμος και για τις μητέρες ανηλίκων που είναι ασφαλισμένες στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ οι οποίες επιβαρύνονται με 10 επιπλέον χρόνια για πλήρη σύνταξη (από το 55ο θα καταλήξουν να συνταξιοδοτούνται πλέον, από το 2013, στο 65ο έτος ηλικίας).

2. Οι αλλαγές των ορίων
Διευκρινίζεται ότι όλες οι αλλαγές στα όρια ηλικίας αναφέρονται μόνο σε όσους δεν θα έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι 31-12-2010. Επισημαίνεται ότι η θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος επέρχεται μόνο με τη συμπλήρωση των κατά περίπτωση απαιτούμενων συντάξιμων ετών. Αντίθετα, η συμπλήρωση του προβλεπόμενου ορίου ηλικίας δεν επιδρά στη θεμελίωση. Η συμπλήρωση του ορίου ηλικίας προσδιορίζει μόνο τον χρόνο έναρξης καταβολής της σύνταξης. Κατά συνέπεια, όσοι θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι 31-12-2010, «κλειδώνουν» τα σημερινά όρια ηλικίας και μπορούν να παραμείνουν στην εργασία όσο χρόνο επιθυμούν χωρίς δυσμενείς συνέπειες. Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμο να επισημανθεί ότι ειδικότερα για τους ασφαλισμένους και τις ασφαλισμένες στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ υπήρξε μία σημαντική νομοθετική παρέμβαση, η οποία προβλέπει ότι οι ασφαλισμένοι που συμπληρώνουν τα απαιτούμενα συντάξιμα έτη συνταξιοδοτούνται με τα όρια ηλικίας που προβλέπονται κατά τον χρόνο συμπλήρωσης των συντάξιμων ετών και όχι με τα ηλικιακά όρια που θα ισχύσουν κατά τον χρόνο που θα επιλέξουν να συνταξιοδοτηθούν. Με βάση αυτή τη ρύθμιση κατοχυρώνονται οι ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ που μπορούν, κατά συνέπεια, να παραμείνουν στην εργασία ώστε να ασφαλιστούν για περισσότερα χρόνια και να δικαιούνται υψηλότερη σύνταξη.

3. Μειωμένες συντάξεις
Η θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος για μειωμένη σύνταξη με τουλάχιστον 4.500 ημέρες ασφάλισης προϋποθέτει πραγματοποίηση τουλάχιστον 100 ημερών ασφάλισης σε καθένα από τα ημερολογιακά 5 έτη που προηγούνται του έτους υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης.

4. Οι δύο φάσεις
Πάντοτε η διαδικασία συνταξιοδότησης έχει δύο φάσεις. Στην πρώτη, συμπληρώνονται οι απαιτούμενες προϋποθέσεις και η επιλογή της προσφορότερης για τη συγκεκριμένη περίπτωση διάταξης. Μετά τη διαπίστωση ότι έχουν συμπληρωθεί οι απαιτούμενες συνταξιοδοτικές προϋποθέσεις, ακολουθεί η δεύτερη φάση, κατά την οποία κρίνεται αν το ποσό της σύνταξης είναι ικανοποιητικό ή όχι. Στη φάση αυτή υπολογίζεται πώς θα μπορούσε να ωφεληθεί ο ασφαλιζόμενος. Δηλαδή, πόσο μεγαλύτερη σύνταξη μπορεί να εξασφαλίσει αν παραμείνει στην εργασία και δεν βιαστεί να συνταξιοδοτηθεί. Πρέπει να κατανοηθεί ότι το ποσό της σύνταξης θα είναι οριστικό για όλη τη συνταξιοδοτική ζωή του συνταξιούχου, δεν αναπροσαρμόζεται ποτέ (μόνο και εφόσον χορηγούνται τιμαριθμικές αυξήσεις). Το συμπέρασμα είναι ότι πρέπει ο ασφαλισμένος να είναι πολύ προσεκτικός πριν υποβάλει αίτηση συνταξιοδότησης. 5. Οι δείκτες αναπλήρωσης
Ο συνδυασμός του χαμηλότερου συντάξιμου μισθού και του μειωμένου δείκτη αναπλήρωσης οδηγεί σε σαφώς μειωμένες συντάξεις. Η μείωση μπορεί να φθάσει σταδιακά από 25% μέχρι και 50% για όσους συνταξιοδοτηθούν μετά την 1-1-2015 με το καθεστώς του νέου συστήματος. Οσο απομακρυνόμαστε προς το μέλλον τόσο περισσότερο θα μειώνονται οι συντάξεις, αφού τόσο περισσότερο θα ωριμάζει το νέο σύστημα.

6. Η διαδοχική ασφάλιση
Σε σχέση με τη διαδοχική ασφάλιση, τονίζεται στην έκθεση του ΙΝΕ ΓΣΕΕ ότι με τον νέο νόμο 3863/2010 επέρχεται ουσιαστική βελτίωση, η οποία όμως θα ισχύσει από την 1-1-2011. Αυτό σημαίνει ότι η σχετική ρύθμιση δεν θα έχει αναδρομική ισχύ, αλλά θα καλύψει μόνο τις νέες αιτήσεις συνταξιοδότησης που θα υποβληθούν μετά την 1-1-2011. 7. Η συμπληρωματική χρηματοδότηση
Με τον συνδυασμό των ρυθμίσεων της νέας ασφαλιστικής νομοθεσίας επιδιώκεται και η συμπληρωματική χρηματοδότηση του συστήματος από πέντε πηγές (πέραν των εργοδοτικών και των εργατικών εισφορών): Πρώτον, από την επιβάρυνση του μεγάλου αριθμού των συνταξιούχων με ειδικές εισφορές και βάρη (ΛΑΦΚΑ) που θα χρησιμοποιηθούν για την καταβολή των συντάξεων άλλων συνταξιούχων. Δεύτερον, από τη μείωση σχεδόν του συνόλου των συντάξεων (άμεση, διαχρονική και μόνιμη κατάργηση της 13ης και 14ης σύνταξης, μείωση των συντάξεων σε συγκεκριμένες κατηγορίες- π.χ. συνταξιούχοι ΔΕΗ και ΟΤΕ- και από το 2015 μείωση του ετήσιου δείκτη αναπλήρωσης από το 2% στο 1,2% και υπολογισμός της σύνταξης με βάση τις αποδοχές ολόκληρου του συντάξιμου βίου). Τρίτον, από το πάγωμα των συντάξεων τουλάχιστον για μία τριετία (εκτιμάται ότι η μείωση της αγοραστικής αξίας των συντάξεων εξ αυτού και μόνο του λόγου θα διαμορφωθεί περί το 15% ακόμη και για τις συντάξεις των 300 ευρώ). Τέταρτον, από την αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών (δεν αυξάνονται τα ποσοστά, αλλά επιμηκύνεται ο χρόνος καταβολής εισφορών που μπορεί σε ακραίες περιπτώσεις να φθάσει και τα 20 έτη). Πέμπτον, αυξάνεται ο αριθμός των απαιτούμενων συντάξιμων ετών από τα 35 στα 40 έτη και συνεπώς επιβραδύνονται οι συνταξιοδοτήσεις ή, σε περίπτωση, μη επιβράδυνσης μειώνεται το ποσόν που καταβάλλεται ως σύνταξη.

8. Οι ειδικές ρυθμίσεις
Σε κάθε περίπτωση, οι ειδικότερες ρυθμίσεις της νέας ασφαλιστικής νομοθεσίας δημιουργούν διαφορετικής φύσης προβλήματα στις επιμέρους ομάδες του πληθυσμού:

Ασφαλισμένοι που δεν θεμελιώνουν μέχρι 31-12-2010 συνταξιοδοτικό δικαίωμα και πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν κατά τα δύο- τρία προσεχή χρόνια και οι οποίοι αντιμετωπίζουν πλέον την ανατροπή του προγραμματισμού τους και την προοπτική να συνταξιοδοτηθούν πολύ αργότερα, αλλά και να λάβουν πολύ μικρότερη σύνταξη.

Ηδη συνταξιούχοι που αντιμετωπίζουν πάγωμα (τουλάχιστον για τρία χρόνια) ή και μειώσεις των συντάξεών τους (συνταξιούχοι ΔΕΗ και ΟΤΕ αλλά και επιβολή ΛΑΦΚΑ και περικοπή των δώρων εορτών και αδείας).

Μελλοντικοί συνταξιούχοι οι οποίοι όσο απομακρυνόμαστε προς το μέλλον θα λαμβάνουν συντάξεις πραγματικά σε επίπεδο επιδομάτων φτώχειας (50% χαμηλότερες από τις αντίστοιχες σημερινές) με εργάσιμο βίο 40 ετών.
"Τα ΝΕΑ"