Η κυβερνητική κρίση του Ιουλίου του 1965 και η παρακρατική οργάνωση Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α.

Η πολιτική κρίση που ξέσπασε το καλοκαίρι του 1965, αφορούσε σε μεγάλο βαθμό την διαφωνία του Βασιλιά Κωνσταντίνου με τον Γεώργιο Παπανδρέου για τον χειρισμό των ανακρίσεων της υπόθεσης Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. («Αξιωματικοί Σώσατε Πατρίδα, Ιδανικά, Δημοκρατίαν, Αξιοκρατίαν»). Συγκεκριμένα υπήρχαν στοιχεία που συνέδεαν τον τότε νεοεμφανισθέντα αλλά ανερχόμενου βουλευτή Ανδρέα Παπανδρέου με την συγκεκριμένη οργάνωση. Ο τότε υπουργός Εθνικής Αμύνης Πέτρος Γαρουφαλιάς, πρόσωπο που απολάμβανε της απόλυτης εμπιστοσύνης του Στέμματος, μετά την έκθεση Γρίβα και το αποτέλεσμα της ανάκρισης του Σίμου, είχε διατάξει την συνέχιση των ανακρίσεων και την παραπομπή της σε στρατοδικείο, όταν ο Γεώργιος Παπανδρέου τον εξανάγκασε σε παραίτηση ενημερώνοντας τον Βασιλιά ότι σκοπεύει να αναλάβει το υπουργείο Εθνικής Αμύνης ο ίδιος. Αφορμή για την απόπομπή του Γαρουφαλιά ήταν και η άρνηση του στην διαταγή του Παπανδρέου να αρχίσουν οι ανακρίσεις για την εφαρμογή του σχεδίου "Περικλής" στις εκλογές του 1961, κάτι που προφανώς ήθελε να χρησιμοποιήσει ο Παπανδρέου ως αντιπερισπασμο στην υπόθεση Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α, καθώς από εκείνες τις εκλογές είχαν περάσει τέσσερα χρόνια.


Ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος αρχικώς προσπάθησε να.... διατηρήσει τον Γαρουφαλιά στην θέση του υπό οποιοδήποτε κόστος. Αφού ο Παπανδρέου στάθηκε αμετάπειστος, επέστησε την προσοχή στον Πρωθυπουργό του ότι προφανώς δημιουργούνταν αρνητικές εντυπώσεις από την κίνηση του να αναλάβει το υπουργείο όταν εκκρεμεί η υπόθεση Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α όπου πιθανώς να εμπλέκεται ο γιος του και πρότεινε ως συμβιβαστική πρόταση να αναλάβει το υπουργείο οποιοδήποτε άλλο στέλεχος της Ένωσης Κέντρου. Ο Παπανδρέου στάθηκε αμετάπειστος σε κάθε συμβιβαστική πρόταση, αρνούμενος καν να τις συζητήσει. Ακολούθησαν οι τρεις επιστολές Βασιλιά - Πρωθυπουργού το πενθήμερο 15 έως 20 Ιουλίου 1965 με το γνωστό εμπρηστικό περιεχόμενο και η τελική κλιμάκωση της πολιτικής κρίσης στην Ελλάδα με την παραίτηση του Γ. Παπανδρέου και τις τρεις διαδοχικές κυβερνήσεις "Αποστατών", με την απόσχιση πολλών σημαντικών βουλευτών της Ένωσης Κέντρου (Μητσοτάκης, Νόβας, Τούμπας, Στέφανος Στεφανόπουλος, Τσιριμώκος κτλ) και την κοινοβουλευτική στήριξη της ΕΡΕ.

Ασχέτως από τις παράλληλες ενέργειες του σταθμάρχη της CIA στην Ελλάδα Άνσουτζ και τις συνεννοήσεις του Βασιλιά με πολλούς βουλευτές της Ε.Κ. (η ακόμη και η πιθανολογημένη δωροδοκία βουλευτών για την οποία όμως ποτέ δεν προσκομίστηκε κάποιο αποδεικτικό στοιχείο), η ρήξη εντός του κόμματος αυτού είχε κυοφορηθεί πολύ νωρίτερα. Και αυτό γιατί η Ε.Κ. ήταν μια τεχνητή συγκόλληση τάσεων και μικρότερων κομμάτων των οποίων οι αρχηγοί επ ουδενί θεωρούσαν τον Παπανδρέου ως αδιαφιλονίκητο αρχηγό, αλλά περισσότερο ως "πρώτο μεταξύ ίσων". Επίσης πολύ βασικός παράγοντας για την απόσχιση έπαιξε η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της Χώρας, αλλά και η μεγάλη πολιτική άνοδος του Ανδρέα Παπανδρέου, που πολύ γρήγορα σχημάτισε ισχυρή ομάδα βουλευτών και υποστηρικτών εντός του κόμματος με ριζοσπαστικό λόγο και πλέον αποτελούσε υπολογίσιμο αντίπαλο για την κούρσα διαδοχής στην αρχηγεία του κόμματος.

Όπως γίνεται αντιληπτό, σημείο τριβής για την κρίση ήταν η παρακρατική οργάνωση Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. και η συμμετοχή η όχι του Ανδρέα Παπανδρέου σε αυτή. Ο Ελληνικός στρατός από το 1944 έως την ιστορούμενη εποχή, υπήρξε ο προνομιακός χώρος επιρροής του Στέμματος και της ευρύτερης Δεξιάς. Οι εκάστοτε ανώτατοι αξιωματικοί έχαιραν της απόλυτης εμπιστοσύνης του Θρόνου, ενώ υπήρχαν και μυστικές οργανώσεις εντός του στρατού (Ι.Δ.Ε.Α.) που είχαν ξεκάθαρη δεξιά πολιτική τοποθέτηση. Ο Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α ήταν η πρώτη οργάνωση που τόλμησε να αμφισβητήσει την αποκλειστικότητα αυτή. Τα μέλη της ήταν όμως λίγα, χαμηλόβαθμα και χωρίς μεγάλες δυνατότητες και πολύ σύντομα μαθεύτηκε η μυστική τους δραστηριότητα από τον βραχίωνα τους στην Κύπρο. Όταν η οργάνωση εξαρθρώθηκε και ξεκίνησαν οι ανακρίσεις για εμπλοκή πολιτικών προσώπων, ο Ανδρέας Παπανδρέου αρνήθηκε με επιμονή και πάθος ότι είχε οποιαδήποτε επαφή η σχέση με την εν λόγω οργάνωση καταγγέλλοντας σκευωρία και πλεκτάνη εις βάρους του από "ντόπια και ξένα κέντρα". Αλλά όχι μόνο αυτό. Στο βιβλίο του "η δημοκρατία στο απόσπασμα" (σελ 217-225) ο Ανδρέας Παπανδρέου αναφέρει πως πρώτη φορά άκουσε το όνομα της οργάνωσης τον Μάιο του 1965 από τον πατέρα του.

Ποια όμως είναι η αλήθεια; Κατά την γνώμη μας ο Ανδρέας Παπανδρέου όχι μόνο ήταν σε επαφή με τον Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. αλλά ήταν και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ο ιθύνων νους της οργάνωσης. Η βασική μαρτυρία που επικαλούμαστε ανήκει στον Αριστείδη Μπουλούκο, ο οποίος την εξιστορούμενη εποχή ήταν λοχαγός στην ΚΥΠ και βασικός κατηγορούμενος στην υπόθεση σύμφωνα με το πόρισμα Σίμου που το παραδέχτηκαν ως αντικειμενικό όλοι οι εμπλεκόμενοι. Σύμφωνα με τον Μπουλούκο, ο Ανδρέας Παπανδρέου έμαθε για την οργάνωση αρχές Σεπτεμβρίου 1964 και μυήθηκε με ενθουσιασμό σε αυτήν, λίγες μέρες μετά. Κατά τον Μπουλούκο πάντα, είτε ο ίδιος είτε ο λοχαγός Παπαγεωργόπουλος είχαν συναντήσει πολλές φορές τον Ανδρέα Παπανδρέου προσωπικά στο πολιτικό γραφείο του Αντώνη Στρατή στην οδό Σουηδίας αλλά και κάποιες άλλες στο σπίτι του Ανδρέα στο Ψυχικό, ενώ είχε γνωριστεί και με την σύζυγο του Μαργαρίτα.

Χάρις τις επαφές αυτές και την προσωπική επέμβαση του Ανδρέα Παπανδρέου στις μεταθέσεις των Αξιωματικών, σύντομα στελέχη του Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. είχαν τοποθετηθεί σε νευραλγικά σημεία του στρατεύματος (ΚΥΠ, διευθύνσεις όπλων, μονάδες που στρατωνίζονταν στο λεκανοπέδιο). Ταυτόχρονα, πάντα μετά από συνεννοήσεις με την οργάνωση, ο Παπανδρέου πετύχαινε την απομάκρυνση αξιωματικών που ανήκαν στον νεοσύστατο ΙΔΕΑ (βασικά στελέχη του ο Γεώργιος Παπαδόπουλος και ο Χ. Λαδάς). Ο Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. είχε ως βασική του δραστηριότητα την συλλογή πληροφοριών για τις κινήσεις Δεξιών αξιωματικών, την ασφάλεια της "Δημοκρατίας" και της κυβέρνησης της "Ένωσης Κέντρου" και την ενημέρωση του Ανδρέα Παπανδρέου που αποτελούσε το πολιτικό σκέλος της οργάνωσης.

Τον Μάιο του 1965 συνελλήφθησαν τα πρώτα μέλη της οργάνωσης ενώ σάλος είχε προκληθεί στην κοινή γνώμη. Μέχρι τα τέλη Ιουνίου είχαν συλληφθεί όλοι (και ο Μπουλούκος) και ξεκινούσε η πολιτική κρίση. Κατά τον Μπουλούκο, ήταν άδηλο αν γνώριζε ο Γεώργιος Παπανδρέου την απόλυτη αλήθεια, αλλά πιθανότατα να την υποψιαζόταν. Ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν παραδέχτηκε ποτέ την ανάμιξη του, αν και περιέργως επισκέφτηκε με πιστό του συνεργάτη τους συλληφθέντες στην φυλακή το 1966. Στην επίσκεψη του αυτή ο Ανδρέας Παπανδρέου τους διαβεβαίωσε ότι σε περίπτωση που αποταχθούν από το στράτευμα και φυλακιστούν, μετά την απόλυση τους από τις φυλακές θα τους βρει δουλειές με μηνιαίες αποδοχές 14.000 δρχ. Μετά την επιστροφή του το 1974, ο Παπανδρέου δεν αναφέρθηκε ποτέ στο θέμα, αλλά δέχτηκε τον Μπουλούκο στο ΠΑ.ΣΟ.Κ ως βασικό στέλεχος του, με την σημαία του οποίου εξελέγει δύο φορές βουλευτής. Το 1982 τον διέγραψε απ΄ευθείας από το ΠΑΣΟΚ μαζί με τον Δημήτριο Χονδροκούκη (επίσης κατηγορούμενο στην υπόθεση Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α.) γιατί οι δύο βουλευτές διαφώνησαν για την κατάργηση του σταυρού προτίμησης. Και οι δύο προσχώρησαν στην Νέα Δημοκρατία με την οποία εκλέχθηκαν 2 φορές βουλευτές. Ο Μπουλούκος προέβη στις αποκαλύψεις του το 1987, αφού αποχώρησε από το ΠΑΣΟΚ.

Πηγές

Σωτήρης Ριζάς, Η ελληνική πολιτική μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο: κοινοβουλευτισμός και δικτατορία, εκδόσεις Καστανιώτη

Άρις Μπουλούκος, Υπόθεση Ασπίδα η αλήθεια που καίει, εκδόσεις "Ο Τύπος"

συνέντευξη του Άρι Μπουλούκου στον Στέλιο Κούλογλου για τον Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α.


ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΟ ISTORIKATHEMATA