ΕΛ ΜΙΝΑ: ΤΟ ΕΛΛΗΝΟΦΩΝΟ ΧΩΡΙΟ ΤΟΥ ΛΙΒΑΝΟΥ...

Ὁ oρθόδοξος ἑλληνισμὸς τοῦ Λιβάνου χρονολογεῖται ἀπὸ τὸν 19ο αἰώνα καὶ ἐνισχύθηκε κατὰ τὴν περίοδο τῆς Μικρασιατικῆς Καταστροφῆς (ἀπὸ τὴ Σμύρνη καὶ τὴν Κωνσταντινούπολη) καὶ κατὰ τὸν Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Εἶναι ἀξιοσημείωτο ὅτι ἡ πρώτη ἑλληνικὴ κοινότητα μὲ τὴν ἐπωνυμία "Φιλόπτωχος Ἑλληνικὴ Κοινότης Βηρυττοὺ" (σύμφωνα μὲ στοιχεῖα τοῦ ἐνημερωτικοῦ δελτίου Greek community of Beirut) ἱδρύθηκε πολὺ πρὶν ἀπὸ τὴν ἀνεξαρτησία τοῦ Λιβάνου, μὲ ἄδειά της τότε Λιβανέζικης κυβέρνησης καὶ τῆς Γαλλικῆς ἁρμοστείας, τὸ 1926. Ἀμέσως ἀκολούθησε ἡ "Ἀστικὴ Ἑλληνικὴ Σχολὴ" καὶ ἡ ἵδρυση τῆς "Ἑνώσης Ἑλληνίδων Κυριῶν" καὶ τοῦ ἀθλητικοῦ συλλόγου "Ἀετός", ὁ ὁποῖος ἐξελίχθηκε ἀργότερα στὴν "Ἑλληνικὴ Λέσχη Βηρυττού".
Σύμφωνα μὲ τὶς πηγὲς τῆς ἑλληνικῆς πρεσβείας, ἡ..... ἐγγεγραμμένη ἑλληνικὴ κοινότητα σήμερα ἀνέρχεται στοὺς 3.000 κατοίκους. Κυριότερη ἴσως ἑστία ἑλληνοφωνίας στὸ Λίβανο ἀποτελοῦν οἱ κρητικῆς καταγωγῆς κάτοικοι τῆς χώρας, οἱ ὁποῖοι κατοικοῦν στὸ βόρειο Λίβανο καὶ εἶναι, κατὰ πλειοψηφία, μουσουλμανικοῦ δόγματος. Σύμφωνα μὲ τὰ δεδομένα πραγματοποιηθείσης ἐπιτόπιας ἐρευνᾶς μᾶς (Τσοκαλίδου, 2000), οἱ ἑλληνόφωνες ἑστίες τῆς χώρας συγκεντρώνονται κυρίως στὴν πρωτεύουσα Βηρυττὸ καὶ τὴν Τρίπολη τοῦ Β. Λιβάνου. Τέλος, ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς ἑλληνικῆς καταγωγῆς κατοίκους τῆς χώρας, στὸ Λίβανο ὑπάρχει καὶ ἀκαδημαϊκὴ ἑστία ἑλληνομάθειας, ἡ θεολογικὴ σχολὴ τοῦ Balamand στὸ Β. Λίβανο, ἡ ὁποία προετοιμάζει ὀρθοδόξους ἱερεῖς μὲ ὑψηλὸ βαθμὸ ἑλληνομάθειας. Ἡ σχολὴ ἀριθμεῖ 60 φοιτητὲς (ἀνάμεσά τους καὶ λίγες φοιτήτριες), οἱ ὁποῖοι παρακολουθοῦν κάθε μέρα μαθήματα στὰ Ἑλληνικά.
'Ὅπως προείπαμε, οἱ κυριότερες ἑστίες τοῦ ὀρθοδόξου ἑλληνισμοῦ στὸ Λίβανο εἶναι ἡ πρωτεύουσα Βηρυττὸς καὶ ἡ Τρίπολη τοῦ Β. Λιβάνου. Ἐκτὸς ἀπὸ τὴν "Ἑλληνικὴ Κοινότητα" ὑπάρχει καὶ...ἡ "Ἑλληνικὴ Λέσχη", μὲ αὐτόνομη διοίκηση, ἡ ὁποία ἀπαρτίζεται ἀπὸ νεαρὰ μέλη τῆς ἑλληνικῆς κοινότητας καὶ διοργανώνει ξεχωριστὲς ἐκδηλώσεις γιὰ τὴ διατήρηση τῆς ἑλληνικῆς ταυτότητας στὸ Λίβανο. Τὸ σημερινὸ σχολεῖο τῆς ἑλληνικῆς κοινότητας Βηρυττοῦ ἐνισχύεται ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ πολιτεία μὲ ἀποστολὴ ἀποσπασμένου δασκάλου, ἀλλὰ συντηρεῖται ἀποκλειστικὰ ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ κοινότητα Βηρυττού.
Στὴν Τρίπολη τοῦ Β. Λιβάνου λειτουργεῖ ἐδῶ καὶ 40 χρόνια Ἑλληνικὴ Λέσχη, στὴν ὁποία συχνὰ λειτουργεῖ καὶ σχολεῖο Ἑλληνικῶν. Εἶναι ἀξιοσημείωτο τὸ ἐνδιαφέρον ἀτόμων μὴ-ἑλληνικῆς καταγωγῆς στὸ Λίβανο γιὰ τὴν ἑλληνικὴ γλώσσα, μὲ τὴν ὁποία μποροῦν νὰ αἰσθάνονται ἄνετα τόσο ὁ ὀρθόδοξος ντόπιος πληθυσμὸς (περίπου 15% τοῦ συνόλου), λόγω κοινοῦ θρησκεύματος, ἀλλὰ καὶ οἱ ὑπόλοιπες κοινωνικὲς ὁμάδες, ποὺ μαθαίνουν ἀπὸ νωρὶς νὰ ἐκτιμοῦν τὴν ἑλληνικὴ παράδοση, κυρίως γιὰ λόγους παλαιῶν ἱστορικῶν δεσμῶν ἀλλὰ καὶ γεωγραφικῆς ἐγγύτητας. Ταυτόχρονα, ὅμως, τὰ περιορισμένα μέσα ποὺ διαθέτουν τὰ ἑλληνικὰ κοινοτικὰ σχολεῖα (ἰδίως ἡ ἔλλειψη βιβλίων καὶ ἐκπαιδευμένου διδακτικοῦ προσωπικοῦ) συνεπάγονται καὶ χαμηλὸ ἐπίπεδο ἑλληνομάθειας, ἐνῶ ἔμφαση δίνεται σὲ ἐπιφανειακὰ στοιχεῖα τῆς ἑλληνικῆς κουλτούρας, ὅπως εἶναι οἱ χοροὶ καὶ οἱ ἐθνικὲς γιορτές.
Ο Κρητικὸς Σύνδεσμος ("Φιλανθρωπικὸς Κοινωνικὸς Λιβανέζικος Κρητικὸς Σύλλογος") ἱδρύθηκε τὸ 1996 στὸ ἐπίνειο τῆς Τρίπολης τοῦ Β. Λιβάνου, τὴν Ἒλ Μίνα. Σύμφωνα μὲ τὸ καταστατικό του συλλόγου, τὰ μέλη τοῦ αὐτοπροσδιορίζονται ὡς πρόσφυγες ἀπὸ τὴν Κρήτη (τέλη τοῦ 19ου-ἀρχὲς 20ου αἵ. μὲ ἔτος ἵδρυσης τὸ 1897), οἱ ὁποῖοι μετοίκησαν στὸ Λίβανο καὶ εἰδικὰ στὶς περιοχὲς τῆς Τρίπολης καὶ τῆς Ἒλ Μίνα. Σκοπὸς τοὺς εἶναι ἡ βελτίωση τοῦ βιοτικοῦ ἐπιπέδου καὶ ἡ ἐπιτέλεση φιλανθρωπικοῦ καὶ κοινωνικοῦ ἔργου, μὲ τρόπο ἀφιλοκερδῆ καὶ χωρὶς πολιτικὲς ἐπιδιώξεις. Ἀξιοσημείωτο εἶναι ὅτι στὸ καταστατικό του συνδέσμου δὲν γίνεται καμμία ἀναφορὰ στὸ θρήσκευμα τῶν μελῶν. Οἱ ἴδιοι δηλώνουν ὅτι τὸ γεγονὸς ὅτι ζοῦν σὲ μία πολυθρησκευτικὴ κοινωνία ἔχει συντελέσει στὴ διαμόρφωση μίας ἀνεκτικῆς στάσης ἀπέναντι στὴ θρησκεία. Ἡ ἑλληνικὴ πρεσβεία τοῦ Λιβάνου τοὺς ἀντιμετωπίζει συχνὰ μὲ δυσπιστία, ἐνῶ οἱ ἴδιο νιώθουν ὅτι δὲν καθιστοῦν ἀρκετὰ αἰσθητὴ τὴν παρουσία τους ὡς ἑλληνόφωνη ἑστία τῆς διασπορᾶς παρ' ὅλο ποὺ ἐξακολουθοῦν νὰ διατηροῦν τὴν κρητική τους συνείδηση καὶ νὰ ἐπιθυμοῦν σχέσεις μὲ τὴν μητροπολιτικὴ Ἑλλάδα. Ἐνδεικτικά, πολλοὶ δήλωσαν ὅτι, παρ' ὅλο ποὺ εἶναι μουσουλμάνοι, εἶναι μονογαμικοὶ καὶ θεωροῦν τὸ διαζύγιο ντροπή, θέλοντας ἔτσι νὰ ἀποδείξουν τὴν προτίμησή τους σὲ κάποιες χριστιανικὲς ἑλληνικὲς παραδόσεις. Μέχρι νὰ ἀρχίσει ὁ ἐμφύλιος πόλεμος στὸ Λίβανο (1975), ἡ κοινότητά τους ἦταν πολὺ δεμένη καὶ ἀπόλυτα ἐνδογαμική. 'Ἔπειτα ὅμως, πολλοὶ ἀναγκάστηκαν νὰ μεταναστεύσουν καὶ ἡ κοινότητα διασπάστηκε, ἐνῶ ὅπως τονίζουν οἱ ἴδιοι, οἱ σχέσεις τους μὲ τοὺς Λιβανέζους συμπολίτες τοὺς ὑπῆρξαν πάντοτε ἄριστες. Ἡ πλειοψηφία τῆς κοινότητας διατηρεῖ τὰ Ἑλληνικὰ σὲ ἱκανοποιητικὸ βαθμό, ἐνῶ ἕνα μέρος τῆς ἔχει μόνο παθητικὴ γνώση τῆς γλώσσας.