ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΧΡΕΟΥΣ ΠΟΥ ΑΡΝΕΙΤΑΙ Ο ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ;

Του Βασίλη Τσεκούρα
Για άλλη μια φορά ο Γ. Παπακωνσταντίνου αρνήθηκε κατηγορηματικά ότι η Ελλάδα θα προχωρήσει σε αναδιάρθρωση του χρέους της. Την λέξη “αναδιάρθρωση” την ακούμε εδώ και πολύ καιρό, από οικονομικούς παράγοντες του εξωτερικού, οίκους αξιολόγησης και τον διεθνή τύπο, ο καθένας για τον δικό του λόγο και σκοπό.
Αυτή η δήλωση έρχεται σε μια στιγμή που το θέμα έρχεται ξανά στο προσκήνιο και από τον διεθνή τύπο. Χθες, ο Economist...
ζήτησε από την Ελλάδα, την Ιρλανoiδία και την Πορτογαλία να προχωρήσουν σε αναδιάρθρωση ως τη μόνη βιώσιμη λύση για το χρέος τους. Τί σημαίνει όμως πραγματικά αναδιάρθρωση χρέους;
Ελεγχόμενη πτώχευση. Φυσικά, καθοριστικός παράγοντας στην αναδιάρθρωση χρέους είναι αν αυτή την απόφαση θα την λάβει η εκάστοτε κυβέρνηση μιας χώρας ή αν αυτό το αποφασίζουν οι δανειστές, οι οποίοι τότε θα έχουν και τον τελευταίο λόγο στους όρους που θα επιβάλλουν.
Στην περίπτωση που μια χώρα αποφασίσει να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση του χρέους της, τότε παίρνει μια απλή αλλά ταυτόχρονα και δύσκολη απόφαση: ενημερώνει τους δανειστές της ότι σταματά να πληρώνει τις δόσεις της, ενώ αντί να αποπληρώσει το σύνολο των δανείων της, θα πληρώσει, π.χ., μόνο το 60%. Είναι το λεγόμενο “κούρεμα” ή haircut.
Επίσης, ανακοινώνει ότι αντί να πληρώσει, π.χ., σε 5 χρόνια θα πληρώσει σε 10, ότι αντί να πληρώνει με επιτόκιο 5% θα υπολογίζει τα χρέη της με επιτόκιο 3%, ότι επί τρία χρόνια δεν θα πληρώνει ούτε τόκους ούτε τοκοχρεολύσια μέχρι να ορθοποδήσει η οικονομία της κ.λπ.
Σε αυτή την πρόταση η απάντηση από την πλευρά των δανειστών είναι μόνο μια: να την αποδεχθούν, καθώς σε διαφορετική περίπτωση κινδυνεύουν να μην πάρουν πίσω ούτε ευρώ, με ολέθριες συνέπειες για τις οικονομίες τους και για τις δανείστριες τράπεζες των χωρών τους.
Αυτή η απόφαση σχεδόν πάντα, επιτάσσει και προσωρινή κρατικοποίηση των τραπεζών της χώρας, καθώς δεν θα μπορούν να βγουν στις αγορές να δανειστούν. Φυσικά, η έξοδος από το ευρώ προβάλει ως μια ακόμα λύση, με επιστροφή (αν γίνει αυτό ποτέ στην Ελλάδα) επιστροφή στη δραχμή.
Προσωρινά η δραχμή δεν θα ήταν ελεύθερα διαπραγματεύσιμη στις χρηματαγορές. Θα είχε αυθαιρέτως καθορισμένη σταθερή ισοτιμία στην αρχή, προκειμένου να περιορίσει τις κερδοσκοπικές επιθέσεις. Ωστόσο, η οικονομία της χώρας για ένα διάστημα, δεν θα ήταν όμοια με πριν, θα χρειάζονταν μεγάλη προσπάθεια για την ανάκαμψή της, ενώ ακόμα και η αξία των χρημάτων δεν θα ήταν ίδια.
Το μεγάλο ζήτημα είναι όμως, τί θα γίνει σε περίπτωση που οι δανειστές αποφασίσουν να υποχρεώσουν μια χώρα σε αναδιάρθρωση χρέους. Σε αυτή την περίπτωση η παραμονή στο ευρώ είναι δεδομένη. Αυτό που δεν γνωρίζει κανείς με ακρίβεια είναι το αντάλλαγμα που θα ζητήσουν οι δανειστές.
Το παιχνίδι των υποβαθμίσεων που έχουμε το τελευταίο χρονικό διάστημα από τους οίκους αξιολόγησης προς τις χώρες της λεγόμενης ευρωπαϊκής περιφέρειας, κρύβει τις εξελίξεις που συζητούνται για τα επόμενα χρόνια. Ενώ δηλαδή, εμείς βλέπουμε το σήμερα, κάποιο γνωρίζουν ήδη τις εξελίξεις από το 2013 και μετά. Η χρονολογία δεν είναι τυχαία, καθώς τότε μπαίνει στη ζωή των ευρωπαίων ο ESM, ο μόνιμος ευρωπαϊκός μηχανισμός χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.
Για να ενταχθεί μια χώρα σε αυτόν, οι ευρωπαίοι ηγέτες θέλουν να έχει προηγηθεί αναδιάρθρωση του χρέους στην υποψήφια προς ένταξη χώρα. Και εδώ μπαίνουν στο παιχνίδι και οι οίκοι αξιολόγησης, που ταυτόχρονα κάποιοι από αυτούς είναι και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και κρατούν στα χέρια τους μεγάλο κομμάτι κρατικών χρεών.
Η Ε.Ε. και κυρίως η Γερμανία, θέλουν οι ιδιώτες ομολογιούχοι να συμμετέχουν σε αυτή την αναδιάρθρωση, να έχουν δηλαδή κομμάτι ευθύνης. Κάτι όμως, που δεν συμφέρει τους διεθνείς οίκους. Στη σύνοδο κορυφής αποφασίστηκε η συμμετοχή – υπό προϋποθέσεις – των ιδιωτών.
Τα κράτη – μέλη της Ευρωζώνης που θα προσφεύγουν σε αυτό τον μηχανισμό θα δανείζονται υπό αυστηρές προϋποθέσεις και θα εφαρμόζουν ένα αυστηρό πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής το οποίο θα αποφασίζεται μαζί με την τρόικα.
Έτσι, λοιπόν, οι επενδυτές είναι ήδη επιφυλακτικοί για τα ομόλογα των χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας και κυρίως για τους τίτλους της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας, (οι τρεις χώρες που τα τελευταία 24 ωρα δέχονται συνεχώς τις επιθέσεις των οίκων) καθώς εάν ενταχθούν το 2013 στον ESM, θα γίνει αναδιάρθρωση του χρέους και οι ιδιώτες θα χάσουν τμήμα των χρημάτων τους, καθώς αυτοί που εξασφαλίζουν τα δάνεια τους είναι πρώτα το ΔΝΤ και αμέσως μετά ο ESM.
Συνεπώς, τα επιτόκια δανεισμού των υπερεχρεωμένων χωρών της Ευρωζώνης θα είναι υψηλότερα σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες, ιδίως στην περίπτωση που οι επενδυτές εκτιμούν ότι η αναδιάρθρωση θα είναι αναπόφευκτη. Αυτός ήταν ο λόγος που η Standard & Poor’s υποβάθμισε την Ελλάδα και την Πορτογαλία, καθώς εκτιμά ότι ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) αλλάζει το παιχνίδι για τις υπερχρεωμένες χώρες και ότι θα λειτουργήσει αρνητικά για τους ιδιώτες ομολογιούχους.