ΟΙ ΝΕΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΟΗΕ ΓΙΑ ΝΑ «ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΜΑΣ»

Άρθρο της  Ειρήνης Δημοπούλου – Παππά στην εφημερίδα «Εμπρός»

Στην έδρα του ΟΗΕ στην Νέα Υόρκη οι ηγέτες του κόσμου υιοθέτησαν την περασμένη Παρασκευή ένα πρόγραμμα που θα «μεταμορφώσει τον κόσμο μας» μέχρι το 2030. Περιλαμβάνει την εξάλειψη της ακραίας φτώχειας, την προαγωγή της υγείας και της εκπαίδευσης, και τον έλεγχο της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Αυτό το σχέδιο δράσης ακολουθεί τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας (ΑΣΧ), που ξεκίνησε το 2000 και λήγει φέτος.

Ποιοι είναι οι στόχοι

Οι 193 χώρες μέλη του ΟΗΕ αναγνώρισαν 17 σκοπούς της αειφόρου ανάπτυξης  κατανεμημένους σε 169 «στόχους». Ο πρώτος είναι «η...

εξάλειψη της φτώχειας σε όλες τις μορφές της». Περισσότερα από 800 εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να ζουν με λιγότερο από $ 1,25 την ημέρα, ιδιαίτερα στην υποσαχάρια Αφρική και την Ασία. Άλλοι στόχοι αφορούν στην υγεία, την πρόσβαση στην εκπαίδευση, την μείωση των ανισοτήτων, την στήριξη των γυναικών και την χρηστή διακυβέρνηση.

Οι χώρες μέλη του ΟΗΕ  δεσμεύτηκαν να εργαστούν  για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Όλοι οι στόχοι περιλαμβάνουν την προστασία του περιβάλλοντος. Οι σκεπτικιστές θεωρούν αυτές τις εμμονές υπερβολικά φιλόδοξες και ασαφώς καθορισμένες, πράγμα που αφήνει μεγάλο περιθώριο για ερμηνείες και πολιτικές δράσεις που ανατίθενται στα υπερεθνικά όργανα χωρίς να χρειάζεται να αποφασίζουν τα κράτη. Οι προηγούμενοι Αναπτυξιακοί Στόχοι της Χιλιετίας ήταν μόνον οκτώ και επικεντρώνονταν στην καταπολέμηση της φτώχειας και στην υγεία μητέρας και παιδιού στις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι νέοι στόχοι θα ισχύουν και για τις ανεπτυγμένες χώρες και ηκοινωνία των πολιτών έχει συνδεθεί με την ανάπτυξή τους. Θα τεθούν σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2016. Η προθεσμία για την επίτευξή τους είναι η 31η Δεκεμβρίου 2030.

Πώς θα χρηματοδοτηθούν

Ο λογαριασμός είναι πραγματικά τεράστιος: Το πρόγραμμα θα στοιχίσει μεταξύ 3500 και 5000 δισεκατομμυρίων δολλαρίων ετησίως για πάνω από 15 χρόνια, όταν για παράδειγμα το ΑΕΠ της Γαλλίας φθάνει τα 3.000 δισεκατομμύρια. Μέρος των χρημάτων θα προέλθει από την επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια. Αλλά και αυτή  θα είναι σε μεγάλο βαθμό ανεπαρκής: λίγες πλούσιες χώρες αναμένεται να τηρήσουν την υπόσχεσή τους και να καταθέσουν στο πρόγραμμα  το 0,7% του εθνικού τους πλούτου, όπως προβλέπεται. Και πάλι όμως το ποσόν δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητο, ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικής κρίσης, όπως αυτή που διανύουμε. Η Γαλλία έχει δεσμευθεί να καταθέσει το 0,4%. Και πάλι οι σκεπτικιστές αναρωτιούνται γιατί πρέπει να δαπανώνται εν λευκώ τόσοι εθνικοί πόροι για αβέβαιους και ομιχλώδεις παγκόσμιους στόχους.

Την απάντηση την δίνει το ίδιο το Πρόγραμμα. Ο    ΟΗΕ θέλει και γι’ αυτό καλεί τις κυβερνήσεις να αυξήσουν τους εθνικούς τους πόρους με την συλλογή περισσότερων φόρων και την καταπολέμηση  της διαφθοράς, ιδιαίτερα σε χώρες παραγωγής πετρελαίου. Παρά την πρωτοφανή απομύζηση των κρατών, οι «άδηλοι» πόροι είναι οι σημαντικότεροι.  Ο ΟΗΕ αν και θεωρητικά είναι μια συμμαχία κρατών-εθνών, βασίζεται σε μεγάλο βαθμόστον ιδιωτικό τομέα, και βασίζεται πάρα πολύ. Οι σκεπτικιστές ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει καμία εγγύηση πως οι επενδυτές δεν θα δουν σε κάθε στόχο του ΟΗΕ το κέρδος τους και μόνο. Είναι άλλωστε έκδηλο ότι προτιμούν πάντα την βραχυπρόθεσμη κερδοφορία εις βάρος της αειφορίας. Ακόμα και λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι οι ιδιώτες θα επιδιώξουν το κέρδος, ο ΟΗΕ τους δίνει ένα επιπλέον κίνητρο για να «επενδύσουν». Η Παγκόσμια Τράπεζα και η Αφρικανική Τράπεζα Αναπτύξεως δεσμεύονται να συμβάλουν στην χρηματοδότηση των απαιτούμενων υποδομών.

Πώς θα επιτευχθούν οι στόχοι

Κάθε χώρα που συμμετέχει στο πρόγραμμα επιλέγει σε εθελοντική βάση τα μέσα για την επίτευξη των στόχων. Με άλλα λόγια ο ΟΗΕ είναι μια πολυεθνική επιχείρηση, οι διευθυντές της οποίας βάζουν στα κράτη-μέλη στόχους τους οποίους πρέπει να επιτύχουν! Ο ΟΗΕ θα αναπτύξει περί τους 300 δείκτες για την αξιολόγηση της προόδου που σημειώνεται σε κάθε μία χώρα. Κανείς σώφρων άνθρωπος δεν πιστεύει πραγματικά ότι οι στόχοι θα επιτευχθούν και μάλιστα εντός του χρονοδιαγράμματος.

Οι μάνατζερ του ΟΗΕ το γνωρίζουν. Γι’ αυτό και θα θέσουν σε λειτουργία ασφαλιστικές δικλείδες για την επίδραση των στόχων στην κοινωνία, «την κατάρτιση και επαγρύπνηση της κοινωνίας των πολιτών για να υπενθυμίσει στις κυβερνήσεις τις επίσημες δεσμεύσεις τους».

Διερμηνεύοντας τις προθέσεις του ΟΗΕ Α.Ε., χρηματοδοτούμενα και επιδοτούμενα άτομα κύρους και οργανώσεις θα αναλάβουν να «θυμίζουν» στους λαούς τις υποτιθέμενες υποχρεώσεις τους. 

Υπάρχουν όμως και επίσημες αντιδράσεις. Αν και η φωνή τους μειοψήφισε, μερικοί εμπειρογνώμονες υποστήριξαν ότι ακόμη και χωρίς την ενίσχυση των Ηνωμένων Εθνών, η φτώχεια θα μειωθεί ούτως ή άλλως, ως αποτέλεσμα της επιτάχυνσης της οικονομικής ανάπτυξης στην Κίνα και την Ινδία. Για το 2030, η πρόκληση, λένε,  θα είναι να αντισταθμιστεί το υψηλό αύξησης του πληθυσμού που αναμένεται στην υποσαχάρια Αφρική.